Accountants en controllers zijn beide financieel specialisten, maar vullen verschillende rollen in. Een accountant (zoals een AA of RA) richt zich traditioneel op financiële verslaggeving, fiscale aangiftes en wettelijke controles. Een controller is vooral intern gericht: hij of zij zorgt voor managementrapportages, analyses en stuurinformatie voor het bedrijf. In dit artikel kijken we naar het verschil tussen accountant en controller, ook wel beschreven als controller vs accountant, en belichten we de concrete taken, opleidingsrichtingen en verantwoordelijkheden van beide functies. Ook bespreken we wat gebeurt als je deze rollen niet bezet en wanneer je beter kiest voor uitbesteden via Oakhill’s controlling– of CFO-diensten.
De belangrijkste verschillen op een rijtje
- Opleiding en certificering: Accountants volgen meestal een (post-)hbo/wo-opleiding accountancy. Veel accountants behalen professionele titels zoals AA (Accountant-Administratieconsulent) of RA (Registeraccountant) en behalen certificaten zoals de CPA. Controllers studeren vaak bedrijfseconomie, bedrijfskunde of managementaccountancy (soms inclusief een MBA). Controllers hebben niet per se een accountantsdiploma nodig; zij beschikken juist over een breder financieel-economische achtergrond.
- Rol en taken: Een accountant concentreert zich op het juist vastleggen van financiële transacties, het opstellen van jaarrekeningen, fiscale aangiften en het uitvoeren van controles. Een controller is de spil in de financiële sturing van een organisatie. Hij of zij overziet de gehele financiële administratie, maakt begrotingen, prognoses en bedrijfseconomische analyses, en rapporteert hierover aan management of directie. Hierbij stuurt een controller vaak ook het boekhoudteam aan, terwijl een accountant meer uitvoerend bezig is met cijfers.
- Verplichtingen: Accountants (vooral RA’s) kunnen wettelijk verplicht zijn om de jaarrekening te controleren en hier een accountantsverklaring aan te verbinden. Zij dienen te voldoen aan strenge controle- en rapportage-eisen. Controllers hebben geen wettelijke controleplicht; hun focus ligt op interne rapportage en adviseervragen.
- Scope: Het werkveld van een accountant is vaak meer afgebakend en reactief (focus op financiële rapportage en compliance). De controller daarentegen heeft een breder strategisch bereik binnen finance: proactief financiële sturing geven, financiële processen optimaliseren en beleid adviseren op basis van cijfers. In grotere bedrijven lopen carrières vaak van accountant naar controller, maar de controller-functie vraagt om andere (managementgerichte) vaardigheden.
Wat doet een accountant (Assistent Accountant en RA)?
Een accountant is verantwoordelijk voor het beheer van de financiële administratie en het opstellen van betrouwbare financiële overzichten. Typische taken zijn het inboeken van facturen, het bijhouden van grootboeken, het opstellen van balans en winst-en-verliesrekening, en het verzorgen van fiscale aangiften (btw, vennootschapsbelasting, inkomstenbelasting). Een assistent accountant ondersteunt bij deze werkzaamheden: hij verzorgt de dagboekhouding, maakt conceptjaarrekeningen en helpt bij audits en belastingaangiften onder supervisie van een volwaardige accountant. De stap omhoog is de accountant die zelf dossierbeheert en klanten adviseert. Bij administratiekantsoren heeft een accountant zowel controle- als samenstelpraktijken.
Een RA-accountant (registeraccountant) is het hoogste accountantsniveau, erkend voor wettelijke controles. Deze voert bedrijfs- en wettelijke controles uit en stelt onafhankelijke accountantsverslagen op. De RA-rol omvat strengere regelgeving en een breder aansprakelijkheidsniveau dan die van een AA of assistent.
Wat doet een controller (Assistent Controller, Financial en Registercontroller)?
Een controller is binnen een organisatie de financiële regisseur. Een assistent controller ondersteunt de controller of financieel manager. De assistent maakt analyses, bereidt budgetten voor, stelt rapportages op en bewaakt de dag-naar-dag administratie. Een financial controller (soms ook business controller genoemd) houdt de financiële gezondheid van het bedrijf in de gaten. Taken zijn onder meer het opstellen van begrotingen, liquiditeitsplanningen, kostprijsberekeningen, maandelijkse rapportages en het identificeren van trends. Hij of zij geeft advies aan het management over kostenbeheersing, investeringen en financiële strategie. Een business controller is vaak commercieeler ingericht en adviseert per product, dienst of afdeling over winstbijdragen en KPI’s.
Een Registercontroller (RC) heeft een postdoctorale titel (vergelijkbaar met de RA-titel bij accountants) en combineert diepgaande financieel-accountingkennis met controllerstaken en risicomanagement.
Bij Oakhill Financial Services is Richard de Ruijter onze eigen Registercontroller. Richard heeft uitgebreide ervaring met financiële sturing in snelgroeiende organisaties en bekijkt cijfers vanuit een bestuurlijk en strategisch perspectief, wat onze klanten helpt om gefundeerde beslissingen te nemen.
Gevolgen als je geen accountant of controller aanneemt
Zonder accountant en controller mist een bedrijf belangrijke financiële waarborgen. De boekhouding kan onjuist of onvolledig raken, waardoor de jaarrekening niet betrouwbaar is. Belastingaangiften kunnen fouten bevatten, wat boetes of naheffingen oplevert. Ook is er minder zicht op de voortgang van de bedrijfsvoering: budgetten worden niet bewaakt en afwijkingen in inkomsten of uitgaven blijven onopgemerkt. Bij groeiende bedrijven kunnen bestuurders blindstaren op gevoel in plaats van data, wat strategische risico’s vergroot. Bovendien kan het ontbreken van een goede accountantscontrole (indien wettelijk vereist) leiden tot juridische problemen of verlies van vertrouwen bij investeerders, banken en andere stakeholders. Kortom, het niet invullen van deze rollen betekent veel extra risico’s voor je organisatie.
Taken uitbesteden: controlling- en CFO-diensten
Veel MKB-bedrijven kiezen ervoor de financiële expertise in te huren in plaats van iemand in vaste dienst te nemen. Oakhill Financial Services biedt complete controlling diensten en CFO-diensten aan. Via onze controlling-as-a-service nemen wij werk uit handen zoals financiële rapportage, prognoses en analyses. Met onze CFO-als-service krijgt u beschikking over een ervaren financieel directeur zonder de vaste lasten. Zo verzekert u zich van deskundige financiële aansturing, audit-ready administratie en strategisch advies, terwijl uw organisatie flexibel blijft.
Veelgestelde vragen (FAQ)
Wat doet een business controller?
Een business controller vertaalt financiële cijfers naar strategisch advies voor management. Hij maakt budgetten en forecasts, analyseert winstbijdragen per product of afdeling en signaleert afwijkingen. Daarnaast werkt de business controller nauw samen met sales en operations om processen te optimaliseren. Het is een interne, adviserende rol gericht op commercieel-economische verbetering.
Is een controller beter dan een accountant?
Niet per se “beter” – het zijn verschillende rollen met eigen kwaliteiten. Een accountant beheert de cijfers en zorgt voor wettelijke naleving, terwijl een controller cijfers gebruikt om het bedrijf te sturen. Welke rol belangrijker is, hangt af van je organisatie: heb je vooral behoefte aan audits en fiscale zekerheid, of juist aan financiële sturing en managementinformatie? Veel organisaties hebben beide nodig of besteden dit flexibel in via adviesdiensten.
Wat is het salarisverschil tussen een accountant en een controller?
Over het algemeen verdienen controllers (vooral senior posities) meer dan accountants. Een ervaren financial controller/RC ligt gemiddeld rond de €8.000–€9.000 bruto per maandterwijl een RA-accountant rond de €6.000 zit en een AA-accountant rond de €4.300. Assistent-accountants en junior controllers beginnen beide rond de €2.500–€3.500, maar controllers klimmen sneller omhoog door de breedte van het takenpakket.
Wanneer kies je voor een controller en wanneer voor een accountant?
Kies een accountant wanneer je wettelijke controle, jaarrekeningen of complexe fiscale vraagstukken wilt afdekken. Accountants zijn gespecialiseerd in boekhoudkundige juistheid en compliance. Kies een controller (of controller-achtige rol) als je vooral behoefte hebt aan interne financiële sturing: rapportages voor de directie, budgetbewaking, KPI-analyses en cashflowplanning. Grotere of snelgroeiende bedrijven huren vaak allebei in of kiezen voor een financieel team. Voor MKB zonder budget voor vaste krachten bieden wij flexibele oplossingen via onze controlling- en CFO-diensten.
Moet ieder bedrijf een accountant hebben?
Nee, niet wettelijk verplicht voor elk bedrijf. Alleen grotere BV’s of NV’s die aan wettelijke criteria voldoen moeten hun jaarrekening door een RA laten controleren Kleinere ondernemingen kunnen volstaan met een administrateur of boekhouder. Toch is het advies om de financiële administratie door iemand met goede kennis te laten beoordelen, zeker bij groei of bij het aantrekken van investeerders. Veel MKB kiest voor een periodieke controle of advies van een accountant, of voor een controller-/CFO-dienst om financiële risico’s te beperken en inzicht te krijgen.